Sumo

Sumo staat te boek als een sport, een vorm van worstelen. Maar dat is maar één aspect van een sumo toernooi, en alleen het deel dat in Nederland soms de TV haalt. Het is vooral ook een oude sport die bol staat van de tradities, en waar de modernisering nog geen grip op heeft gekregen. Op een wedstrijd vang je een glimp op van het Japan van eeuwen geleden. Een mooi schouwspel.

Ik ben in Tokyo gaan kijken in het sumo stadion dat midden in de wijk staat waar alle sumo scholen zitten. Het is een enorm stadion dat in het midden het strijdperk van weleer probeert na te bootsen. Bij de belangrijkste wedstrijden aan het einde van de dag is het vrijwel helemaal gevuld. Alleen in het begin van het 15-daagse toernooi kun je bovenin nog plaatsen krijgen.

De wedstrijden duren de hele dag. In de ochtend zijn de amateurs aan de beurt (niet-professionals is misschien beter, hun leven staat wel helemaal in het teken van Sumo) en dan is er nog niet veel publiek. Je kunt dan ook overal komen, de controle op kaartjes is er nog niet.

Het valt op hoe divers het publiek is. Een echte sportfanaat herken je doordat hij met een papier in de hand de wedstrijden volgt. De score in een toernooi wordt bijgehouden als het aantal winst- en verliespartijen van een rikishi (sumo worstelaar). Het wedstrijdschema van de dag en een overzicht van de stand krijgt elke bezoeker uitgereikt bij binnenkomst. Publiek met sportieve interesse zie je de scores bijwerken naarmate de dag vordert. Maar de meesten lijken hier voor de gezelligheid gekomen te zijn. Ze zijn meer met elkaar bezig dan dat ze oog hebben voor de partijen. Bij de hoogste professionele divisies verandert dat wel, maar ook dan zit er voldoende tijd tussen het worstelen voor onderlinge gesprekken. Slechts een enkele rikishi (of bij de amateurs: een sumo school) heeft een fanclub op de tribune zitten.

Halverwege de middag beginnen de wedstrijden in de hoogste twee divisies met professionele rikishi. De rikishi, elk vergezeld van een assistent die hun spullen draagt, worden buiten opgewacht door een enthousiast publiek.

Bij de start van de wedstrijden in een divisie verschijnen de rikishi op het podium. Dat gebeurt per afdeling (Oost en West) waarbij de rikishi zijn ingedeeld. In de hoogste divisie verschijnen alle rikishi op het podium behalve de allerhoogste in rang (yokozuna). Overigens zijn niet ale rikishi Japanners, al nemen buitenlanders wel een Japanse (artiesten)naam aan net als de Japanse worstelaars. De huidige yokozuna zijn allen Mongolen.

Filmpje: presentatie van de rikishi.

De yokozuna worden individueel voorgesteld

Voorafgaan aan elke wedstrijd stapt een aankondiger in de ring. Er zijn verschillende actief die elkaar afwisselen. Zij kondigen aan wie de rikishi zijn die het tegen elkaar opnemen. Dat doen zij zonder microfoon. Het is zelfs in de uithoeken van het stadium nog te verstaan (tenzij het publiek te rumoerig is).

De rikishi zitten naast het podium te wachten en stappen na de aankondiging de ring in, waar de scheidsrechter al staat. Ook de scheidsrechters rouleren blijkbaar. Naast het podium zijn er verder nog assistent-scheidsrechters, maar die heb ik niet in actie gezien.

De voorbereidingen nemen veruit de meeste tijd in beslag, en bestaan uit allerlei rituelen die je ook bij de tempels tegen komt. Het strooien met zout is bijvoorbeeld bedoeld om de ring te zuiveren van kwade geesten. Als voorbeeld een partij uit de op een na hoogste divisie:

Filmpje: partij uit een na hoogste divisie.

Het strooien met zout wordt niet bij de amateurs gedaan. Bij de hoogste divisie zijn de rituelen nog uitgebreider. Na het strooien met zout volgt een reiniging van de rikishi zelf

waarbij de lepel bij voorkeur wordt aangereikt door een rikishi die zojuist gewonnen heeft. Dit ritueel is ook bij tempels terug te vinden (met Engelstalige instructies):

Tot slot krijgt de rikishi nog een doekje aangereikt

Tussen al die handelingen door gaan de rikishi al wel tegenover elkaar staan. Aan de reacties van het publiek te horen wordt er dan een spel van intimidatie gespeeld dat het publiek wel kan waarderen, maar de fijne kneepjes daarvan zijn aan een westerse leek niet besteed.

Voorafgaand aan die rituelen kan er nog reclame langskomen van bedrijven die de wedstrijd sponsoren. Zeker bij de beste en meest populaire rikishi kan dat het zicht op de hoofdrolspelers nogal belemmeren. In dat geval klinkt er gemor vanuit het publiek. Ook de reclame blijft in de stijl van het sumo.

Terwijl dit bezig is zitten de rikishi voor de volgende wedstrijd al naast de ring. De strijders voor de wedstrijd erna komen op de open plaatsen zitten. Dat vergt enige voorbereiding in de hoogste divisie, omdat voor hen hun persoonlijke zitkussen klaargelegd wordt.

Na al deze taferelen kan de wedstrijd kan beginnen, zoals de scheidsrechter aangeeft.

De wedstrijd is blijkbaar pas begonnen als beide rikishi met hun hand de grond hebben geraakt. Daarna gaan ze elkaar te lijf, hoewel een rikishi die zijn tegenstander verslaat door een stapje opzij te doen op veel bijval van het publiek kan rekenen. Verder worden meer partijen beslist op techniek dan op brute kracht of gewicht. Bijvoorbeeld door de tegenstander uit balans te brengen en tegen de grond te werpen.

Dat daarbij ook wel eens een rikishi (of beiden) in het publiek belandt is onderdeel van de ervaring; het staat vermeld in de voorwaarden bij het kopen van het kaartje zo dicht bij de ring.

Het levert soms mooie plaatjes op

De scheidsrechter geeft aan wie er gewonnen heeft, al is dat meestal wel duidelijk, en de rikishi verlaten de ring. De speaker geeft daarna aan hoe precies gewonnen is; elke techniek heeft een eigen naam.

Aan het einde van de laatste wedstrijd van de dag volgen nog twee rituelen. Als eerste gooien de toeschouwers dicht bij de ring kun zitkussens naar de ring. Apart. En de yokozuna die de laatste wedstrijd vecht krijgt een boog uitgereikt en voort daar nog een demonstratie mee uit.

Daarna is het over voor de dag. Tijd om naar huis te gaan.